Źródło: Zbiór prywatny autora.
"Ciemność, widzę ciemność, ciemność widzę"
"Ciemność, widzę ciemność, ciemność widzę"
Tak...
Widzę cytowaną ciemność a raczej półmrok, kiedy patrzę na sytuację panującą w naszym kraju. O co chodzi? Chodzi mi o sposób w jaki spora część naszego społeczeństwa (zarówno tego słyszącego jak i głuchego) postrzega Polski Język Migowy.
Takie opinie nie raz docierały do moich uszu.
Podobna sytuacja miała miejsce w Stanach Zjednoczonych w latach pięćdziesiątych dwudziestego wieku. Język migowy, którym posługują się głusi Amerykanie - American Sign Language (ASL), słyszący postrzegali jako kod komunikacyjny naznaczony defektem. Podobnie myślało wielu głuchych. ASL był pomijany w programach edukacyjnych skierowanych do głuchych uczniów, normą a zarazem wymogiem była artykulacja i odczytywanie wypowiedzi z ruchu warg nadawcy komunikatu. Dopiero światłe umysły zaczęły przeganiać złowrogie chmury ciemnego oralizmu. A w Polsce nadal półmrok...
Widzę cytowaną ciemność a raczej półmrok, kiedy patrzę na sytuację panującą w naszym kraju. O co chodzi? Chodzi mi o sposób w jaki spora część naszego społeczeństwa (zarówno tego słyszącego jak i głuchego) postrzega Polski Język Migowy.
- Język małp!
- Ułomny, agramatyczny środek komunikacji!
- Wymyślna pantomima!
Takie opinie nie raz docierały do moich uszu.
Podobna sytuacja miała miejsce w Stanach Zjednoczonych w latach pięćdziesiątych dwudziestego wieku. Język migowy, którym posługują się głusi Amerykanie - American Sign Language (ASL), słyszący postrzegali jako kod komunikacyjny naznaczony defektem. Podobnie myślało wielu głuchych. ASL był pomijany w programach edukacyjnych skierowanych do głuchych uczniów, normą a zarazem wymogiem była artykulacja i odczytywanie wypowiedzi z ruchu warg nadawcy komunikatu. Dopiero światłe umysły zaczęły przeganiać złowrogie chmury ciemnego oralizmu. A w Polsce nadal półmrok...
Promień światła
Ludzie o światłych umysłach wiedzieli, że ASL jest w pełni uformowanym ludzkim językiem, w takim samym stopniu jak języki foniczne. Niewątpliwie człowiekiem o światłym umyśle był William Clarence Stokoe. Cofnijmy się do roku 1919. Dokładnie w dniu 22 lipca w gminie Lancaster w stanie New Hampshire na świat przychodzi W. C. Stokoe - człowiek, którego nie tylko na gruncie amerykańskim, ale także międzynarodowym uważa się za prekursora studiów nad językiem osób głuchych. Stokoe większość swojego dzieciństwa spędził na prowincji Nowego Yorku blisko Rochester. W szkole średniej był bardzo upartym uczniem, często podejmował polemikę z nauczycielami. Studia wyższe ukończyłw 1940 roku (Cornell University). Jego rodzice nie byli zamożni, aby opłacić czesne Stokoe musiał pracować, a ponieważ był bardzo zdolnym studentem otrzymywał także stypendium. Po studiach Stokoe przez wiele lat pracował jako nauczyciel języka angielskiego w Wells College.
Dopiero w roku 1955 przeniósł się do Stanów Zjednoczonych na prośbę przyjaciela Georga Detmolda, który zaproponował mu posadę nauczyciela języka angielskiego na Gallaudet University (Uniwersytet Gallaudeta). Stokoe nigdy wcześniej nie miał kontaktu z językiem migowym ani głuchymi (nie licząc głuchego kowala, który pracował w jego rodzinnym mieście), nie posiadał też żadnej teoretycznej wiedzy na temat języków wizualno-przestrzennych. Brak świadomości był w zasadzie korzystny, Stokoe nie absorbował negatywnych opinii panujących na temat języka migowego i jego użytkowników. Za namową Detmolda Stokoe zaczął studiować język migowy, w roku 1957 rozpoczął wraz z innymi językoznawcami (Carl Croneberg i Doroty Casterline) badać Amerykański Język Migowy. Podczas badań, obserwacji i analiz nagrań z ASL Stokoe zauważył, że głusi posiadają własną kulturę, odmienną od kultury słyszących Amerykanów, a ich "metoda" komunikacji jest prawdziwym językiem, a nie transliteracją języka angielskiego na znaki manualne. Niestety na poczynania Stokoe nie patrzono przychylnie niesłyszący byli grupą, która do hipoitez i wniosków Stokoego odnosiła się najbardziej sceptycznie. Gilbert Eastman, który później został wybitnym głuchoniemym pisarzem i gorącym zwolennikiem Stokoego, mówił: "Ja i moi koledzy śmialiśmy się z dr. Stokoego i jego szalonych pomysłów. Analizowanie języka migowego, którym się posługiwaliśmy, uważaliśmy za rzecz niemożliwą" (O. Sacks, Zobaczyć głos : podróż do świata ciszy, s. 196-198, Poznań 1998.). Ale nie ugasiło to jego wrodzonego zapału i ciekawości.
W roku 1960 Stokoe opublikował "Sign Language Structure" ("Struktura/Budowa Języka Migowego"), w której zawarł historię języka migowego, wyjaśnił zapis fonetyczny, który zastosował oraz opisał procesy językowe zachodzące w Amerykańskim Języku Migowym. Pracę Stokoe przyjęto bardzo chłodno: Wydanie w 1960 roku ["Sign Language Structure"] spowodowało różne dziwne reakcje. Z wyjątkiem Deana Detmolda i jednego czy dwóch moich kolegów cały Gallaudet był przeciwko mnie; zaatakowano językoznawstwo, tak jak ja je widziałem i studia nad językiem migowym... Jeśli przyjęcie pierwszych badań nad językiem migowym przez naukowców można określić jako chłodne, to reakcje środowisk związanych z kształceniem specjalnym były wręcz lodowate; środowiska te były prawie zawsze wrogo nastawione do języka migowego, a ich wiedza na temat językoznawstwa - prawie żadna (Stokoe, 1980, s. 266-267). Jednak badania trwały dalej.
W roku 1965 zespół naukowców - William Stokoe, Dorothy Casterline i Carl Cronenberg opublikował słownik Amerykańskiego Języka Migowego - "A Dictionary of American Sign Language on Linguistic Principles" ("Słownik Amerykańskiego Języka Migowego wraz Zasadami Lingwistycznymi"). Była to praca nowatorska a zarazem przełomowa. Słownik nie porządkował haseł alfabetycznie. Hasła zorganizowane były wizualnie według trzech aspektów - kształt ręki, ruch i lokalizacja. Ta publikacja udowodniła, że ASL jest prawdziwym, pełnowartościowym językiem posiadającym wewnętrzną strukturę, własne zasady. Językiem bogatym zawierającym metafory, synonimy, zapożyczenia itp.
Dopiero w roku 1955 przeniósł się do Stanów Zjednoczonych na prośbę przyjaciela Georga Detmolda, który zaproponował mu posadę nauczyciela języka angielskiego na Gallaudet University (Uniwersytet Gallaudeta). Stokoe nigdy wcześniej nie miał kontaktu z językiem migowym ani głuchymi (nie licząc głuchego kowala, który pracował w jego rodzinnym mieście), nie posiadał też żadnej teoretycznej wiedzy na temat języków wizualno-przestrzennych. Brak świadomości był w zasadzie korzystny, Stokoe nie absorbował negatywnych opinii panujących na temat języka migowego i jego użytkowników. Za namową Detmolda Stokoe zaczął studiować język migowy, w roku 1957 rozpoczął wraz z innymi językoznawcami (Carl Croneberg i Doroty Casterline) badać Amerykański Język Migowy. Podczas badań, obserwacji i analiz nagrań z ASL Stokoe zauważył, że głusi posiadają własną kulturę, odmienną od kultury słyszących Amerykanów, a ich "metoda" komunikacji jest prawdziwym językiem, a nie transliteracją języka angielskiego na znaki manualne. Niestety na poczynania Stokoe nie patrzono przychylnie niesłyszący byli grupą, która do hipoitez i wniosków Stokoego odnosiła się najbardziej sceptycznie. Gilbert Eastman, który później został wybitnym głuchoniemym pisarzem i gorącym zwolennikiem Stokoego, mówił: "Ja i moi koledzy śmialiśmy się z dr. Stokoego i jego szalonych pomysłów. Analizowanie języka migowego, którym się posługiwaliśmy, uważaliśmy za rzecz niemożliwą" (O. Sacks, Zobaczyć głos : podróż do świata ciszy, s. 196-198, Poznań 1998.). Ale nie ugasiło to jego wrodzonego zapału i ciekawości.
W roku 1960 Stokoe opublikował "Sign Language Structure" ("Struktura/Budowa Języka Migowego"), w której zawarł historię języka migowego, wyjaśnił zapis fonetyczny, który zastosował oraz opisał procesy językowe zachodzące w Amerykańskim Języku Migowym. Pracę Stokoe przyjęto bardzo chłodno: Wydanie w 1960 roku ["Sign Language Structure"] spowodowało różne dziwne reakcje. Z wyjątkiem Deana Detmolda i jednego czy dwóch moich kolegów cały Gallaudet był przeciwko mnie; zaatakowano językoznawstwo, tak jak ja je widziałem i studia nad językiem migowym... Jeśli przyjęcie pierwszych badań nad językiem migowym przez naukowców można określić jako chłodne, to reakcje środowisk związanych z kształceniem specjalnym były wręcz lodowate; środowiska te były prawie zawsze wrogo nastawione do języka migowego, a ich wiedza na temat językoznawstwa - prawie żadna (Stokoe, 1980, s. 266-267). Jednak badania trwały dalej.
W roku 1965 zespół naukowców - William Stokoe, Dorothy Casterline i Carl Cronenberg opublikował słownik Amerykańskiego Języka Migowego - "A Dictionary of American Sign Language on Linguistic Principles" ("Słownik Amerykańskiego Języka Migowego wraz Zasadami Lingwistycznymi"). Była to praca nowatorska a zarazem przełomowa. Słownik nie porządkował haseł alfabetycznie. Hasła zorganizowane były wizualnie według trzech aspektów - kształt ręki, ruch i lokalizacja. Ta publikacja udowodniła, że ASL jest prawdziwym, pełnowartościowym językiem posiadającym wewnętrzną strukturę, własne zasady. Językiem bogatym zawierającym metafory, synonimy, zapożyczenia itp.
Źródło: Zbiór prywatny autora.
Źródło: Zbiór prywatny autora.
Źródło: Zbiór prywatny autora.W "Słowniku" pojawił się też dodatek napisany przez Carla Cronenberga zatytułowany "The Linguistic Community" ("Społeczność Językowa"). Tekst stanowił pierwszą próbę opisu odrębności społecznej, kulturowej oraz językowej Głuchych Amerykanów.
Wojownik Światła
Stokoe działał dalej, po opublikowaniu "Słownika" nie osiadł na laurach. W roku 1971 dzięki jego staraniom udało się utworzyć na Uniwersytecie Gallaudeta specjalną pracownię lingwistyczną, w której prowadzono badania nad ASL do roku 1984. Rok później z inicjatywy Stokoe zaczęło ukazywać się czasopismo "Sign Language Studies" ("Studia nad Językiem Migowym"). Na jego łamach publikowano artykuły naukowe poświęcone ASL oraz innym językom wizualno-przestrzennym. Stokoe sprawował funkcję redaktora do roku 1996.
Stokoe po wydaniu "Słownika" opublikował jeszcze wiele książek i artykułów. Między innymi "Language in hand: why sign came before speech" ("Język w dłoni: dlaczego miganie pojawiło się przed mową"). Te i inne publikacje zdobyły uznanie w środowisku lingwistów a ostatecznie nawet i surdopedagogów. W chwili obecnej ASL jest uważany za autonomiczny język, najwłaściwszy język wykładowy głuchych studentów, a nawet jako drugi język (język obcy) słyszących uczniów liceów oraz szkół wyższych na terenie Stanów Zjednoczonych.
William Clarence Stokoe zmarł po długiej chorobie 4 kwietnia 2000 roku w Chevy Chase (Maryland). Wszystkich zainteresowanych życiem i dokonaniami naukowymi Stokoe odsyłam do biografii autorstwa Jane Maher "Seeing language in sign: the work of William C. Stokoe" .
